کتاب تازه مرتضی سرهنگی با نام «تابستان 1369»، 40 خاطره از لحظه اسارت رزمنده‌های ایرانی،با حضور جمعی از اهالی قلم رونمایی شد.
به گزارش حیات تازه‌ترین کتاب مرتضی سرهنگی با عنوان «تابستان 1369»، شامل چهل خاطره از لحظه اسارت رزمنده‌های ایرانی، 30 مرداد، در مراسمی با حضور نویسنده، حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، محمدمهدی دادمان، مدیر حوزه هنری، علی‌اکبر شیروانی، مدیر انتشارات سوره مهر و جمعی از اهالی قلم و هنر در سالن تماشاخانه مهر حوزه هنری رونمایی شد.
علی‌اکبر شیروانی مدیر انتشارات سوره مهر در این مراسم ضمن اشاره به نقش بی‌بدیل مرتضی سرهنگی در ساخت بنای ادبیات پایداری عنوان کرد: امروز در تکریم کتابی جمع شدیم که نوعی از بنایی است که سرهنگی پایه‌گذاری کرده است. البته هر مراسمی که ما چه برای کتاب‌های سرهنگی و چه برای دیگر کتاب‌های ادبیات پایداری برگزار کنیم، همه به‌نوعی تمجید و تکریم از معماری است که چهل ساله پایمردی کرده تا عمارت ادبیات پایداری را بسازد.
محمدمهدی دادمان، رئیس حوزه هنری هم ضمن اشاره به آشنایی و ارتباط چندساله خود با مرتضی سرهنگی و رابطه شاگرد و استادی خود با وی عنوان کرد: ما چه شاگرد سرهنگی باشیم و چه نباشیم، هر لحظه مواجهه با وی کلاس درس است و آنچه بین سرهنگی با دیگران با هر نسبتی حقیقت دارد و جاری است، شاگردی است.
رئیس حوزه هنری ادامه داد: آنچه در کار سرهنگی برای من قابل تأمل و هر لحظه لذت بردن و آموختن بوده، نضج حکمت، روایت تاریخی و ادبیات است. حقیقت این است که ما امروز به برکت تلاش و مجاهدت، نوآوری و ابتکار در عمل مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی و دیگر دوستانی که در دفتر هنر و ادبیات مقاومت، شبانه‌روزی زحمت کشیده و می‌کشند، با پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که هم ادبیات، هم تاریخ و هم سراسر حکمت است.
وی با تاکید بر اینکه مرتضی سرهنگی و دیگر اساتید در دفتر هنر و ادبیات مقاومت گونه جدیدی از ادبیات خلق کردند که هم در ادبیات داستانی و هم در گونه تاریخ شفاهی قابل دسته‌بندی است، افزود: امروز در چیزی که به‌عنوان ادبیات پایداری شناخته می‌شود، با یک گونه جدی ادبی یک نوآوری در فرم مواجهیم که این نتیجه جوشش درونی انسان‌های بزرگی است که عمر، همت، علاقه و جوانی خود را صرف کردند و افتخار فرهنگ و هنر و ادبیات انقلاب اسلامی شدند.
دادمان در بخش دیگر صحبت‌های خود ضمن اشاره به موضوع اسارت تصریح کرد: متاسفانه پیرامون پدیده پیچیده انسانی به نام اسارت خیلی کم کار کرده‌ایم و بسیاری از ابعاد آن هنوز ناشناخته است. از زاویه دید فرمی و هنری و دراماتیک، خیلی از پرداخت‌ها در اسارت است که هنوز به آن نپرداختیم و از زاویه دید انسانی خیلی ابعاد آن هنوز باز نشده است. صفحات کتاب‌های فراوانی است که هنوز نوشته نشده و نخوانده باقی‌مانده است.
رئیس حوزه هنری ضمن اشاره به اینکه پدیده اسارت دنیایی از مضامین است که هنوز به گوشه‌ای از آن‌ها پرداخته شده، افزود: اساسا وقتی موقعیت احوالی و زمانی و انسانی را در نظر می‌کنیم، پر از اتفاق است که روایت این اتفاقات، روایت نگفته‌های بسیاری است که اثبات حقانیت و مظلومیت مردم و جامعه و انقلاب اسلامی ایران را در پی خواهد داشت.
دادمان روایت اسیران عراقی در ایران را بخشی از ادبیات اسارت خواند و گفت: اسیرانی که از جبهه دشمن در اردوگاه‌های جمهوری اسلامی اسیر بودند هم بخش مهمی از این ادبیات هستند که خیلی کم به آن‌ها پرداخته‌ایم.
وی افزود: در ادبیات اسارت چندین رویکرد وجود دارد که هنوز به گوشه‌ای از رویکرد اول یعنی خاطرات اسرای ایرانی پرداخته شده است اما ابعاد و زوایای دیگری همچنان هست که به آن پرداخته نشده است که وظیفه حوزه هنری و امثالهم است بیشتر به آن بپردازند.
دادمان در بخش پایانی صحبت‌های خود ضمن اشاره به کتاب «تابستان 1369» گفت: سرهنگی در این کتاب یک بار دیگر اهمیت کتابخانه جنگ را به ما یادآوری می‌کند. ما امروز بعد از 43 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و سال‌ها مجاهدت اهالی فرهنگ و ادبیات پایداری با گنجینه‌ای از آثار ادبیات پایداری مواجهیم و وظیفه نسل جدید اهل ادبیات، فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی این است که علاوه‌بر روایت نگفته‌ها، به دنبال استحصال این گنجینه بروند.
معصومه آباد، نویسنده کتاب «من زنده‌ام» هم در جملاتی عنوان کرد: هرآنچه که ما از اسرای زندان الرشید، ابوغریب، موصل و تکریت و دیگر اردوگاه‌ها و گوشه به گوشه اسارتگاه‌ها داریم و هرآنچه گفته‌ایم، مرهون زحمات مرتضی سرهنگی است، از آن باب که کتاب دو وجه دارد، یک وجه آنچه که نوشته می‌شود و وجه دیگر کسی است که می‌نویسد.
وی ادامه داد: آنچه که نوشته می‌شود قطعاً خاطراتی تلخ و شیرین از زوایای پنهان و آشکار سینه آزادگانی است که جوانی، هستی و عمر خود را در راه مجاهدت و مقاومت در مسیر آرمان‌های دینی و انقلابی خود خرج کرده‌اند اما هنر نوشتن این دردها هم بسیار سخت است که سرهنگی از پس آن برآمده است.
آباد در بخش دیگر صحبت‌های خود در بیان خصوصیات سرهنگی عنوان کرد: در وجود سرهنگی منیت وجود ندارد، از «من» رهیده و فریفته «ما» شده است. هنر ویژه و ویژگی بارز سرهنگی این است که می‌تواند مُشت بسته را باز کند. جالب است سرهنگی کلماتی که از دهان آزادگان و خانواده شهدا و جانبازان خارج می‌شود را مزه‌مزه می‌کند و بعد حلاوت این بیان را در جملاتی بسیار زیباتر از آنچه گفته شده، به گوینده بازمی‌گرداند. در تمام کتاب‌هایی هم که در آن رد پای قلم سرهنگی است، ضمن اینکه خاطرات بیان شده، همراه با ابتکار عملی است که برای ما بسیار باارزش و قابل توجه است.
محسن کاظمی، از نویسندگان حاضر در این مراسم هم عنوان کرد: مرتضی سرهنگی به عنوان یک افسر فرهنگی و انسان پیشرو توانسته کار شایسته و بایسته‌ای را –نه تنها در کتاب «تابستان 1369»- که در کل روند و سیری که طی کرده انجام دهد.
وی ادامه داد: ما انتظار داریم سرهنگی دست‌به‌قلم شود و در پی جمله همیشگی خود که «جنگ یک رزمنده به پایان نمی‌رسد، مگر اینکه خاطرات خود را بگوید»، تجربیات خود از 40 سال پیکار فرهنگی را بنویسد تا ما هم از آن درس بگیریم.
کاظمی ضمن بیان اینکه سرهنگی مردی تمام‌نشدنی و برای تمام فصول است، به کتاب «تابستان 1369» اشاره کرد و گفت: سرهنگی در این کتاب نیازسنجی هم کرده است و مطالب و خاطراتی را برگزیده که ما می‌توانیم در دنیای شبکه‌ای امروز از آن بهره ببریم.
این نویسنده، ادبیات بازداشتگاهی و اسارت را از جدی‌ترین دغدغه‌های سرهنگی در 15 سال اخیر خواند و افزود: سرهنگی همواره دنبال این بود که ادبیات اسارت و بازداشتگاهی شکل و نمود پیدا کند و کتاب «تابستان 1369» ابتدای این کار و آتش تهیه برای کار بزرگتری است که در این حوزه در نظر دارد.
کاظمی ضمن اشاره به چهل خاطره گردآوری شده از لحظه اسارت رزمنده‌های ایرانی در کتاب «تابستان 1369» عنوان کرد: این اثر یک چلچراغ و درواقع چهل تا چراغی است که سرهنگی روشن کرده و خیلی خوب است که ما خود را در معرض این نور و روشنایی قرار دهیم و از آن تلالویی بگیریم.
وی در ادامه ضمن اشاره به عنوان کتاب اظهار کرد: اِلِمان‌های زیادی در عنوان «تابستان 1369» شاهد هستیم. این عنوان هم به زمان و حادثه اشاره دارد و هم در پشت خود مکانی را به مخاطب یادآوری می‌کند و در مجموع انتخاب خوبی است.
کاظمی اضافه کرد: «تابستان 1369» قسمتی از تاریخ ما را نمایندگی می‌کند که اسرا به خاک وطن بازمی‌گردند و بار اصلی این اسرا که سال‌ها تحت شکنجه‌ها و غرب و دوری قرار داشتند، همان خاطراتی است که با خود می‌آورند. دردها و رنج‌هایی که بایستی گفته شد و برای نسل‌ها باقی بماند. به نظر من کتاب «تابستان 1369» تلنگر جدی برای اسرای ما است و نوشتن در این فضا بسیار سخت‌تر از ادبیات جنگ و انقلاب است و افرادی مانند سرهنگی می‌توانند در این حوزه گره‌گشا باشند و به ما الگو بدهند تا کارهای جدی‌تری انجام دهیم.
از نوجوانی مخاطب کتاب‌های سرهنگی هستم
حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی دیگر سخنران این مراسم بود که ضمن بیان خاطراتی از دوران نوجوانی خود و نحوه آشنایی با آثار و کتاب‌های مرتضی سرهنگی، عنوان کرد: از دوران نوجوانی مشتری نشریه کمان و دیگر آثار سرهنگی بودم و آن زمان که هنوز سوره مهری وجود نداشت پیدا کردن یک اثر از سرهنگی در شهرستان کار سختی بود، کتاب‌های او را با اشتیاق پیدا می‌کردم و می‌خواندم.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: توفیق سال‌ها انس و بهره‌مندی حضوری از مصاحبت استاد سرهنگی، نگاه جهانی و بین‌المللی او و متانتی که در او می‌دیدم و اهتمام به شاگردپروری و پرورش نویسندگان خانم و آقایی که الان خود از نویسنده‌های ارزنده کشور و ادبیات انقلاب محسوب می‌شوند، این توقع را در ما زنده می‌کند که امثال سرهنگی بیشتر شوند و از قلم او بیشتر بهره‌مند شویم.
در ادامه محبوبه عزیزی، کتابدار کتابخانه تخصصی جنگ و دستیار تحقیق کتاب «تابستان 1369» هم چند دقیقه‌ای درخصوص منابع داستانی درحوزه اسارت و تجربه نگارش این کتاب صحبت کرد.
مرتضی سرهنگی، نویسنده کتاب «تابستان 1369»،به‌عنوان سخنرانی پایانی این مراسم هم ضمن تشکر از کسانی که او را در انتشار این کتاب یاری کردند، به بیان خاطراتی از آزاده سرافراز خلبان حسین لشکری و آزاده معصومه آباد و کابوس‌هایی که می‌دیدند، عنوان کرد: همه اسرای ما بدون استثناءکابوس می‌بینند اما به روی خودشان نمی‌آورند و آن را بیان نمی‌کنند.
سرهنگی ضمن اشاره به آمار نامه‌های اسرا در مدت اسارت خود در عراق، گفت: طبق آمار، 10 میلیون نامه بین اسیران ایرانی و خانواده‌هایشان رد و بدل شده است که خیلی از آن‌ها هنوز دست خانواده‌های اسرا است. حوزه هنری در یک حرکت توانست 12 هزار نامه را جمع کند که یک منبع بزرگ از تاریخ آن دوره است.
وی با طرح این سوال که ما از اسارت چه می‌خواهیم که در این 10 میلیون نامه نیست؟ عنوان کرد: از آیات و روایات و نقاشی‌هایی که در این نامه‌ها به کار رفته تا امیدی که در آنهاست، همه موضوعات تحقیقی است. برخی از این نامه‌ها بر حسب ظاهر واقعی نیست و با حال نویسنده مطابقت ندارد زیرا همه آن‌ها نوشته‌اند حال ما خوب است اما در پرانتز باید اضافه کرد «اما شما باور نکن» و فقط می‌خواستند به خانواده‌ها امید بدهند.
وی با اشاره به تجربه خود از مواجهه خوب ایرانی‌ها با اسرای عراقی در اردوگاه‌های ایران و مقایسه آن با شکنجه‌های وحشتناک اسرای ایران در اردوگاه‌های عراق گفت: دفتر سومی که در بخش ادبیات حوزه هنری شروع به فعالیت کرده، مربوط به همین حوزه است و کتابی در حال نگارش داریم که به خاطرات اسرای عراقی در ایران پرداخته است. درواقع ما علیه فراموشی می‌نویسیم، ما از 15 کشور اینجا اسیرداری کردیم و کسی نمی‌داند؛ یعنی وقتی آمار می‌دهند 34 کشور در جنگ عراق علیه ایران کمک عراق بودند، درست است و این واقعیت‌ها نباید فراموش شود.
رونمایی از کتاب «تابستان 1369» با زیرعنوان «چهل خاطره از لحظه اسارت رزمنده‌های ایرانی» از مرتضی سرهنگی که به همت انتشارات سوره مهر منتشر شده است، پایان‌بخش این مراسم دو ساعته بود.
